ویتگنشتاین: ایمان‌گرایی و عقل‌گریزی

توضیحات محصول

در نوشتار حاضر دیدگاه ویتگنشتاین ـ فیلسوف معاصر آلمانی ـ در خصوص دین، زبان، ایمان، خدا، انسان و جهان، نیز درباره‌ی مرگ و جاودانگی مطرح گردیده است. بر این اساس نگارنده ابتدا از دیدگاه‌های متقدم و متاخر ویتگنشتاین سخن می‌راند. در نگاه متقدم، برای ویتگنشتاین عالم تا آن‌جا واقعیت دارد که در قالب زبان ما بگنجد و هرآن‌چه بیرون از چارچوب زبان ما باشد بیان نشدنی و غیر واقعی است، اما در دوره‌های بعد، ویگتنشتاین زبان واقع‌گو را تنها یکی از انواع بازی‌های زبانی می‌داند. وی تنوع کاربردهای زبان را به بازی‌های زبانی تشبیه می‌کند و مقصود او از این تشبیه آن است که نخست هم استعمال واژه‌ها و هم شرکت در بازی‌ها هر دو فعالیت‌های انسانی و تابع نظم بوده و قواعد ویژه‌ای بر آن‌ها حاکم است. دوم این که ما نباید زبان را به عنوان امری صوری و انتزاعی در نظر بگیریم بلکه باید آن را به عنوان گونه‌ای فعالیت انسانی لحاظ کنیم. نگارنده در خصوص دیدگاه‌های ویتگنشتاین در حوزه‌های یاد شده تصریح می‌کند: "برای ویتگنشتاین، ایمان دینی مبتنی بر اعتماد و توکل است. بدین‌جهت با عقل و تجربه‌ی علمی قابل اثبات و ابطال نیست. بر اساس دیدگاه او اولا ایمان دینی یک فرضیه نیست، بلکه چیزی نظیر تعهد شورانگیز به نظام ارجاع است. ثانیا اعتقادات دینی به یک‌ اندازه از ابطال و اثبات درامانند. ویتگنشتاین نه دین را امری عقلانی می‌داند و نه معتقد است که ایمان دینی و حتی باورهای دینی با عقل و استدلال قابل توجیه و تبیین است. وی معتقد است که خدا معنای زندگی یا معنای جهان است. به نظر ویتگنشتاین معنای زندگی هیچ‌ نسبتی با تبیین علمی اعم از تبیین فیزیکی، زیست‌شناختی، تاریخی، روان‌شناختی و یا جامعه‌شناختی ندارد. معنای زندگی یعنی معنای جهان. معنای جهان نمی‌تواند در درون جهان باشد، بلکه باید تنها بیرون از جهان باشد. ویتگنشتاین معتقد است که ابدیت به معنای در حال و اکنون بودن است. کسی که در حال و اکنون زندگی می‌کند بی‌مرگ است".